Energetyka - analizy

Analizy środowiskowe, finansowe, ekonomiczne i ekoefektywności inwestycji, technologii i produktów:

• Analizy środowiskowe metodą oceny cyklu życia LCA (Life Cycle Assessment), z wykorzystaniem komercyjnych wersji oprogramowania SimaPro i Umberto oraz bazy danych Ecoinvent.
• Analizy ekoefektywności z uwzględnieniem analiz LCA.
• Ocena kosztów cyklu życia metodą LCC (Life Cycle Cost).
• Analizy finansowe przedsięwzięć inwestycyjnych w ochronie środowiska wraz z analizami wrażliwości i ryzyka.
• Analizy ekonomiczno-społeczne przedsięwzięć inwestycyjnych, produktów i technologii metodą analizy kosztów i korzyści CBA (Cost – Benefit Analysis).
• Ocena efektywności środowiskowej, ekonomicznej i społecznej przedsięwzięć inwestycyjnych, produktów i technologii metodą analiz multikryterialnych, z wykorzystaniem oprogramowania MATLAB.

 

 

• rozwiązania systemowe dla gospodarowania wodami deszczowymi
• programowanie gospodarki zasobami wodnymi w ujęciu zlewniowym (Ramowa Dyrektywa Wodna oraz Dyrektywa Powodziowa)
• modelowanie zjawisk hydrologicznych
• renaturyzacja rzek, zagospodarowanie stref nadrzecznych oraz ocena hydromorfologiczna
• plany i koncepcje techniczno-ekonomiczne rewitalizacji zbiorników wodnych

 

 

• strategiczne oceny oddziaływania na środowisko i raporty OOS,
• inwentaryzacje, waloryzacje i ekspertyzy przyrodnicze
• screening środowiskowy ze szczególnym uwzględnieniem obszarów NATURA 2000

 

 

• przygotowanie materiałów aplikacyjnych z zakresu inżynierii miejskiej i środowiska (wnioski, studia wykonalności, biznes plany)
• analizy i oceny efektywności ekonomicznej i ekologicznej inwestycji (m.in. analizy finansowe, CBA, MCA, DGC)
• kompleksowa obsługa w zakresie pozyskiwania decyzji administracyjnych obejmująca opracowanie niezbędnych dokumentów oraz przeprowadzenie konsultacji instytucjonalnych i społecznych
• opracowania strategiczne i programowe o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym (m.in. strategie rozwoju, programy ochrony środowiska, lokalne programy rewitalizacji)
• analizy zagadnień społeczno-gospodarczych, przestrzennych i środowiskowych z wykorzystaniem metod scenariuszowych oraz foresight

 

 

• technologie dla oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych,
• optymalizacja istniejących rozwiązań technologicznych i intensyfikacja procesów oczyszczania ścieków
• ocena efektywności gospodarki wodno-ściekowej (m.in. koncepcje techniczne i plany aglomeracji)
• pobieranie próbek i analiza (badania fizykochemiczne)

 

 

• innowacyjne technologie dla zagospodarowania osadów ściekowych na cele przyrodnicze, energetyczne i inne
• intensyfikacja procesów przeróbki osadów na oczyszczalniach ścieków
• analizy techniczno-ekonomiczne rozwiązań w zakresie osadów ściekowych
• analizy i ekspertyzy środowiskowo-prawne w zakresie gospodarowania osadami ściekowymi

 

 

• technologie uzdatniania i odnowy wody do celów pitnych i przemysłowych
• analizy i ekspertyzy środowiskowo-prawne w zakresie warunków korzystania z wód
• modelowanie i bilansowanie jakościowe i ilościowe wód powierzchniowych i podziemnych
• modelowanie zjawisk hydrochemicznych
• pobieranie próbek i analiza (badania fizykochemiczne)

 

Zakład oceny jakości paliw działa nieprzerwanie od 1945 roku. Wysokokwalifikowana kadra, nowoczesna aparatura oraz sprawny system zarządzania zapewniają rzetelność, terminowość i wiarygodność wykonywanych badań. Zakład wykonuje badania paliw stałych, biopaliw stałych, stałych paliw wtórnych, mieszanek biopaliw stałych i stałych paliw wtórnych z paliwami stałymi oraz odpadów (kod 10 01 z wyłączeniem 10 01 09). Zakład posiada:

• Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego wydany przez Polskie Centrum Akredytacji, potwierdzający spełnienie wymagań normy PN–EN ISO/IEC 17025:2005 +Ap1:2007+AC:2007 (numer akredytacji: AB 069);
• Certyfikat Zatwierdzenia wystawiony przez Lloyd’s Register (Polska) Sp. z o.o. w imieniu Lloyd’s Register Quality Assurance Limited, zaświadczający, że System Zarządzania Jakością Zakładu jest zgodny z normą ISO 9001:2008 (numer Certyfikatu Zatwierdzenia: GDK0003151/Q).

 

Zakład Oceny Jakości Paliw Stałych świadczy usługi w zakresie:

• Analizy fizykochemiczne węgli kamiennych, pokładowych i sortymentowych oraz innych paliw stałych, takich jak: węgiel brunatny, koks, półkoks, brykiety z węgla kamiennego i brunatnego, biopaliwa stałe, stałe paliwa wtórne oraz mieszanki biopaliwa stałego i stałego paliwa wtórnego z węglem
• Analizę techniczną:
  • oznaczanie wilgoci przemijającej Wexr,
  • oznaczanie wilgoci w próbce analitycznej Wa, Termograwimetry TGA i MAC 500 firmy LECO (1),
    
  • wyliczanie wilgoci całkowitej Wtr (wykorzystując Wexr i Wa),
  • oznaczanie zawartości popiołu Aa, Termograwimetry TGA i MAC 500 firmy LECO (1),
  • oznaczanie zawartości siarki całkowitej Sta, Truspec CHNS i CHNS628 firmy LECO (2),
  • oznaczanie zawartości siarki całkowitej metodą EschkiSta, Piece muflowe firmy ITR (3),
  • oznaczanie ciepła spalania i wartości opałowej Qsa, Qir,  Kalorymetr AC500 i AC350 firmy LECO; Kalorymetr C5000 firmy IKA (4).
• Analizę fizykochemiczną:
  • oznaczanie zawartości części lotnych Va, Termograwimetry TGA i MAC 500 firmy LECO (1),
  • wyliczanie zawartości części palnych (wykorzystując Wa i Aa),
  • oznaczanie gęstości rzeczywistej dra, Suszarki laboratoryjne firmy Venticell (5),
  • wyliczanie wskaźnika fixedcarbonCfixed (wykorzystując Wa, Aa i Va),
  • oznaczanie wskaźnika podatności przemiałowej Hardgrove’aHGI, Chromatograf gazowy Shimadzu GC 17A (6),
  • oznaczanie charakterystycznych temperatur topliwości popiołu, Wysokotemperaturowe mikroskopy firmy ITR (7),
  • oznaczanie maksymalnej zdolności chłonienia wilgoci Wmax, Automatyczna łaźnia wodna; suszarki laboratoryjne firmy Venticel (8).
• Analizę elementarną:
  • oznaczanie zawartości węgla całkowitego Cta, Truspec CHNS i CHNS628 firmy LECO; Analizator ACS-40/1500 (9),
  • wyliczanie zawartości węgla organicznego Co (wykorzystując Cta i WCO2),
  • oznaczanie zawartości wodoru całkowitego Hta, Truspec CHNS i CHNS628 firmy LECO; Analizator ACS-40/1500 (9),
  • oznaczanie zawartości azotuNa, Truspec CHNS i CHNS628 firmy LECO; Analizator ACS-40/1500 (9),
  • wyliczanie zawartości tlenu Oda (wykorzystując Wa, Aa, Cta, Hta, Na, SCa),
  • oznaczanie zawartości CO2 węglanowegoWCO2, Stanowisko badawcze (10),
  • wyliczanie zawartości węgla węglanowego WC (wykorzystując WCO2),
  • oznaczanie zawartości siarki siarczanowej (VI) SSO4a, Piece muflowe firmy ITR (11),
  • oznaczanie zawartości siarki pirytowej Spa, Piece muflowe firmy ITR (12),
  • wyliczanie zawartości siarki organicznej w węglu kamiennym i brunatnym Soa (wykorzystując Sta, SSO4a i Spa),
  • oznaczanie zawartości siarki popiołowej SAa(dodatkowo wykorzystując Aa), Truspec CHNS i CHNS628 firmy LECO (2),
  • wyliczanie siarki palnej SCa (wykorzystując Sta i SAa),
  • oznaczanie zawartości chloru Cla, Analizator Multi EA 4000 firmy AnalytikJena (13); Piece muflowe firmy ITR (14),
  • oznaczanie zawartości frakcji biodegradowalnej, Suszarki laboratoryjne firmy Venticell; Piece muflowe firmy ITR (15).
• Analizę petrograficzną:
  • oznaczanie refleksyjności witrynituRo, Mikroskop polaryzacyjny Axio Imager D1.m firmy Carl Zeiss wraz z fotopowielaczem; Mikroskopy optyczne (HPRPOL firmy Opton i Zetopan firmy Reichert) (16),
  • oznaczanie składu grup macerałów i substancji mineralnej, Mikroskop polaryzacyjny Axio Imager D1.m firmy Carl Zeiss wraz z fotopowielaczem; Mikroskopy optyczne (HPRPOL firmy Opton i Zetopan firmy Reichert) (16).
• Analizę parametrów koksotwórczych:
  • oznaczanie zdolności spiekania metodą Rogi RI, Bęben Rogi (17),
  • oznaczanie typu koksu Gray-Kinga GK, Piec Gray-Kinga MGK-1 ze stanowiskiem optycznym (18),
  • oznaczanie wskaźników dylatometrycznych według Audibert-Arnu, Dylatometry AA04/4 firmy RMI (19),
  • oznaczanie wskaźnika wolnego wydymania SI, Piecyk ze stanowiskiem komputerowym do analizy koksików (20),
  • oznaczanie wskaźników stanu plastyczne według Gieselera-Hoehnego, Analizator Gieselera - Hoehnego (21),
  • oznaczanie własności plastometrycznych za pomocą plastometru ze stałym momentem obrotu, Plastometr PF-22 (22),
  • oznaczanie wskaźników plastometrycznych według Sapożnikowa, Analizator do oznaczania wskaźników plastometrycznych metodą Sapożnikowa (23),
  • oznaczanie ciśnienia rozprężania Pmax, Analizator typu CR-001 (24).
• Analizę typu węgla.
• Wyznaczenie międzynarodowej klasyfikacji węgli.
• Wyznaczanie kodu międzynarodowego.
• Ocenę składu i właściwości popiołów z węgli.
• Analizę popiołów i żużli z kotłów energetycznych.

Inne badania specjalistyczne poza obszarem objętym akredytacją:

• Skład grup macerałów i substancji mineralnej z wyznaczeniem zawartości semifuzynitu, Mikroskop polaryzacyjny Axio Imager D1.m firmy Carl Zeiss wraz z fotopowielaczem; Mikroskopy optyczne (HPRPOL firmy Opton i Zetopan firmy Reichert) (16).
• Skład maceralny, Mikroskop polaryzacyjny Axio Imager D1.m firmy Carl Zeiss wraz z fotopowielaczem; Mikroskopy optyczne (HPRPOL firmy Opton i Zetopan firmy Reichert) (16).
• Skład mikrolitotypu, karbominerytu i minerytu, Mikroskop polaryzacyjny Axio Imager D1.m firmy Carl Zeiss wraz z fotopowielaczem; Mikroskopy optyczne (HPRPOL firmy Opton i Zetopan firmy Reichert) (16).
• Maksymalna i minimalna refleksyjność witrynitu (wyznaczanie anizotropii)Rmax, Mikroskop polaryzacyjny Axio Imager D1.m firmy Carl Zeiss wraz z fotopowielaczem; Mikroskopy optyczne (HPRPOL firmy Opton i Zetopan firmy Reichert) (16).
• Oznaczanie zawartości siarki popiołowej w biopaliwie stałym i stałym paliwie wtórnym, Truspec CHNS i CHNS628 firmy LECO (2).
• Oznaczanie zawartości piasku.
• Oznaczanie strat przy prażeniu.
• Zawartość wilgoci całkowitej metodą destylacyjną, Stanowisko badawcze (25).
• Gęstość pozorna.
• Prognoza wytrzymałości koksu metodą Schapiro dla węgla jednoskładnikowego .
• Wydajność produktów wytlewania, Stanowisko badawcze (26).
• Analiza ziarnowa metodą przesiewania, Przesiewacze firmy EKO-LAB (27).
• Analiza gęstościowa.
• Zawartość wolnego tlenku wapnia.
• Oznaczanie wskaźnika podatności transportowej, Stanowisko do oznaczania podatności transportowej (28).
• Zawartość węgla błyszczącego.
• Zawartość kamienia w węglu.
• Analiza obciążnika magnetycznego, Suszarki laboratoryjne firmy Venticell (29).
• Ciepło właściwe ciał stałych.
• Wskaźnik samozapalności, Analizator firmy ITR (30).
• Kąt naturalnego zsypu.
• Zawartość azotu metodą Kjeldahla.
• Gęstość nasypowa w węglu, koksie z węgla kamiennego, biopaliwie stałym oraz stałym paliwie wtórnym, Stanowisko badawcze (31).
• Testy wzbogacalności, Stanowisko badawcze (32).
• Sprawdzanie sita laboratoryjnego.
• Wytwarzanie i dystrybucja próbek wzorcowych i kontrolnych.
• Analizy paliw stałych i odpadów paleniskowych dla celów emisji CO2.
• Analizy odpadów (kod: 10 01 z wyłączeniem 10 01 09).
• Wykonywanie analiz dla próbek rozjemczych w sytuacjach spornych;
• Organizacja kompleksowych badań, w kooperacji z innymi laboratoriami w Głównym Instytucie Górnictwa.
• Przeprowadzanie badań biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne dla węgla kamiennego, biopaliwa stałego oraz stałego paliwa wtórnego.

 

Zakład Oceny Jakości Paliw Stałych świadczy usługi w zakresie

• Pobieranie próbek węgla kamiennego według normy
• PN-G-04502:2014-11u producentów i odbiorców, w ramach zakresu akredytacji (numer akredytacji AB 069) lub sprawowanie nadzoru nad pobieraniem próbek do badań laboratoryjnych;
• Opróbowanie składowisk u producentów i odbiorców paliw stałych (biopaliw stałych, stałych paliw wtórnych lub odpadów paleniskowych);
• Opróbowanie transportów całopociągowych i samochodowych u producentów i odbiorców paliw stałych, przy załadunku lub rozładunku;
• Badania ilościowe zwałów paliw stałych (obmiar geodezyjny, wyznaczanie ciężaru objętościowego i/lub nasypowego);
• Sprawdzanie dokładności i precyzji pobierania i przygotowania próbek węgla kamiennego przez automatyczne próbobiorniki według obowiązującej normy technicznej PN-G-04502:2014-11, w ramach zakresu akredytacji (numer akredytacji AB 069);
• Sprawdzanie dokładności i precyzji pobierania i przygotowania próbek paliw stałych (węgla kamiennego, węgla brunatnego, biopaliwa stałego i stałego paliwa wtórnego) przez automatyczne próbobiorniki według obowiązujących norm technicznych PN i ISO;
• Doradztwo podczas projektowania systemów do pobierania próbek paliw stałych, biopaliw stałych, stałych paliw wtórnych z ciągów technologicznych i transportów.

 

Zakład Oceny Jakości Paliw Stałych świadczy usługi w zakresie:

• Ocena jakości paliw stałych pod kątem możliwości wykorzystania ich w różnych procesach technologicznych;
• Dokonywanie, w oparciu o posiadaną bazę danych w Banku Informacji, doboru węgla dla użytkowników z uwzględnieniem uwarunkowań technologicznych i ekologicznych;
• Prowadzenie badań prognostycznych nad jakością węgla surowego w dostosowaniu do programów wydobycia kopalń.

 

Zakład Oceny Jakości Paliw Stałych świadczy usługi w zakresie:

• Konsulting w zakresie wprowadzania systemów zarządzania w laboratoriach badawczych;
• Opracowywanie i doradztwo przy wdrażaniu procedur pobierania próbek paliw stałych i odpadów paleniskowych;
• Weryfikację planów pobierania próbek paliw stałych i odpadów paleniskowych;
• Walidacja (sprawdzanie i wyznaczanie precyzji) dla procedur pobierania próbek paliw stałych i odpadów paleniskowych, stosowanych w zakładach energetycznych;
• Przeprowadzanie auditów wewnętrznych w laboratoriach badawczych według PN-EN ISO/IEC 17025:2005+Ap1:2007+AC:2007 i innych dokumentów Polskiego Centrum Akredytacji;
• Szacowanie ubytków w trakcie transportu i składowania

 

W Zakładzie Monitoringu Środowiska wykonywane są opracowania środowiskowe dla przemysłu, górnictwa, służb ochrony środowiska, jednostek samorządowych, szerokiego rynku MŚP, w tym:

• raporty ocen oddziaływania na środowisko wraz z udziałem w postępowaniu administracyjnym celem uzyskania decyzji środowiskowej;
• raporty początkowe;
• przeglądy środowiskowe;
• pozwolenia zintegrowane;
• ekspertyzy, oceny oraz opinie z zakresu ochrony i możliwości bezpiecznego dla środowiska wykorzystania odpadów na powierzchni i w podziemnych wyrobiskach górniczych i odzyskiwanych surowców;
• opinie środowiskowe dotyczące spoiw oraz preparatów stosowanych w podziemnych zakładach górniczych w obszarze dobrowolnej certyfikacji na znak bezpieczeństwa "B";
• badania (identyfikacja) i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, kwalifikowanie do kodów odpowiadających odpadom niebezpiecznym bądź nie należącym do niebezpiecznych;
• analizy fizyko-chemiczne materiałów, w tym odpadów wykorzystywanych jako dodatek do paliw, paliwa alternatywne, zastępcze, odnawialne;
• kompleksowy monitoring składowisk odpadów w pełnym zakresie wynikającym z faz ich funkcjonowania – przedeksploatacyjnej, eksploatacyjnej i poeksploatacyjnej;
• kompleksowe badania jakości gleby i jakości ziemi zgodnie z obowiązującymi standardami wraz z oceną ich chemizmu oraz analizą ryzyka zdrowotnego dla podejmowania decyzji o sposobie ich użytkowania bądź rekultywacji;
• monitoring stanu środowiska zdegradowanych terenów poprzemysłowych (w tym pogórniczych) - „stan zerowy” - do podejmowania decyzji o rekultywacji bądź dalszym użytkowaniu;
• badania oceny agresywności korozyjnej wody wobec betonu i stali oraz badania migracjii inne.

 

Pracownia

• odpady wydobywcze - powęglowe – zapobieganie i zwalczanie pożarów zwałowisk odpadów powęglowych, badanie skłonności odpadów powęglowych do samozapłonu, technologie przetwarzania odpadów powęglowych;
• odpady przemysłowe i komunalne: technologie odzysku i unieszkodliwiania odpadów, rekultywacja i zagospodarowanie składowisk odpadów;
• rekultywacja terenów zdegradowanych: koncepcje i projekty zagospodarowania i rekultywacji terenów zdegradowanych;
• opracowywanie koncepcji oczyszczania wód z zawiesin mineralnych;
• ekspertyzy w zakresie osiągnięcia założonych efektów ekologicznych inwestycji;
• badanie materiałów zasypowych do likwidacji szybów kopalnianych;
• badania nad nowymi technologiami wykorzystania odpadów;
• badania materiałów z wykorzystaniem zaawansowanych technik mikroskopowych;
• opracowywanie narzędzi i instrumentów wspomagających zarządzanie gospodarką odpadami.

 

Laboratorium Analiz Wód i Ścieków

Laboratorium

Laboratorium Analiz Odpadów Stałych bada skład ziarnowy metodą sitową oraz metodą dyfrakcji laserowej.

 

Pracownia Analiz Ekologicznych realizuje prace terenowe polegające między innymi na:

• pobieraniu próbek środowiskowych: gleb i gruntów, wód powierzchniowych, podziemnych, przeznaczonych do spożycia oraz opadowych, powietrza, gazów składowiskowych, ścieków komunalnych i przemysłowych (w tym tzw. pobieranie dobowe), odpadów, osadów ściekowych oraz dennych;
• badaniu przepływu cieków i współczynników filtracji gruntów powierzchniowych;
• badaniu stateczności skarp.

Pobieranie i transport próbek prowadzony jest na terenie całej Polski. Zespół doświadczonych pracowników pobierających próbki, wyposażony jest w specjalistyczny sprzęt, co gwarantuje wysoką jakość usług realizowanych w każdych warunkach terenowych.

 

Laboratorum Analiz Odpadów Stałych wykonuje badania w zakresie oznaczania zawartości szkodliwych dla zdrowia i środowiska zanieczyszczeń nieorganicznych w wyrobach budowlanych, kruszywach itp.

 

Laboratorum Analiz Wód i Ścieków wykonuje ocenę agresywności korozyjnej wody względem betonu i stali zgodnie z obowiązującymi normami (rozporządzeniami).

 

 

Pobieranie próbek i analizy fizykochemiczne.

 

Laboratorum Przeróbki Kopalin i Zagospodarowania Odpadów prowadzi działalność badawczą i usługową dotyczącą szeroko rozumianej inżynierii mineralnej. Wykonujemy następujące badania laboratoryjne, dotyczące charakterystyk technologicznych kopalin i odpadów:

• Analizy gęstościowe (densymetryczne) węgli kamiennych w pełnym zakresie uziarnienia
• Badania fizyko - mechaniczne (czas wiązania, gęstość objętościowa, rozlewność, wytrzymałość na ściskanie i zginanie, współczynnik rozmiękania) materiałów wiążących
• Badania technologiczne popiołów i żużli z elektroenergetyki pod kątem odzysku surowców
• Oceny składu morfologicznego odpadów komunalnych
• Badania nad nowymi technologiami wykorzystania odpadów

 

Laboratorium Analiz Wód i Ścieków wraz z Laboratorium Analiz Odpadów Stałych wykonuje badanie migracji substancji chemicznych (określenie wpływu materiałów na wodę przeznaczoną do spożycia) zgodnie z obowiązującymi normami (rozporządzeniami).

 

Laboratorium Analiz Wód i Ścieków wraz z Laboratorium Analiz Odpadów Stałych wykonuje badania soli spożywczych, drogowych i kąpielowych zgodnie z obowiązującymi normami (rozporządzeniami).

 

Laboratorium Analiz Wód i Ścieków wykonuje badania fizyko-chemiczne oraz wstępną ocenę wody zarobowej do betonu zgodnie z obowiązującymi normami (rozporządzeniami).

 

Laboratorum Analiz Odpadów Stałych wykonuje badania w zakresie:

• skład chemiczny w formie tlenkowej: SiO2, Al2O3, Fe2O3, CaO, MgO, Na2O, K2O, SO3, TiO2, P2O5;
• zawartość pierwiastków śladowych m.in. boru B, bromu Br, berylu Be, wanadu V, strontu Sr, talu Tl;
• zawartość metali ziem rzadkich: skandu Sc, itru Y, lantanu La, ceru Ce, prazeodymu Pr, neodymu Nd, samaru Sm, europu Eu, gadolinu Gd, terbu Tb, dysprozu Dy, holmu Ho, erbu Er, tulu Tm, iterbu Yb, lutetu Lu.

 

Laboratorum Analiz Odpadów Stałych wykonuje badania w zakresie:

• zawartość pierwiastków śladowych: arsenu As, baru Ba, kadmu Cd, kobaltu Co, chromu Cr, miedzi Cu, rtęci Hg, manganu Mn, molibdenu Mo, niklu Ni, ołowiu Pb, antymonu Sb, selenu Se, cyny Sn, cynku Zn, itp.

 

Pracownia Analiz Ekologicznych realizuje prace terenowe polegające między innymi na badaniu przepływu ścieków i współczynników filtracji gruntów powierzchniowych.

 

 

• Kompleksowe badania rur z tworzyw sztucznych
• Kompleksowe badania trudnopalności materiałów niemetalowych
• Kompleksowe badania właściwości oraz ocenę walorów użytkowych tworzyw sztucznych, taśm przenośnikowych i innych wyrobów z materiałów niemetalowych
• Opracowanie nowych materiałów polimerowych szczególnie o właściwościach trudnopalnych i antyelektrostatycznych dla potrzeb górnictwa i innych dziedzin przemysłu
• Wytwarzanie i badanie biomateriałów, membran polimerowych oraz kompozytów polimerowych o szczególnie dużej wytrzymałości mechanicznej
• Rozwijanie technologii recyklingu tworzyw sztucznych