Rada Naukowa jest organem stanowiącym, inicjującym, opiniodawczym i doradczym Głównego Instytutu Górnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego w zakresie jego działalności statutowej oraz w sprawach rozwoju kadry naukowej i badawczo-technicznej.
Rada Naukowa składa się z 40 członków, z czego 40% stanowią pracownicy naukowi i badawczo-techniczni Instytutu wybierani w wyborach przeprowadzonych zgodnie z Regulaminem wyborów do Rady Naukowej GIG-PIB XXV kadencji na lata 2021-2025. Pozostałe 60% stanowią osoby spoza Instytutu, posiadające co najmniej stopień doktora oraz osoby wyróżniające się wiedzą i praktycznym dorobkiem w sferze gospodarczej objętej działalnością Instytutu. Osoby te powołuje minister nadzorujący Instytut, w tym spośród kandydatów przedstawionych przez Dyrektora Instytutu.
Kompetencje Rady Naukowej określa ustawa o instytutach badawczych, a w zakresie uprawnień akademickich Instytutu ustawa. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Szczegółowe zasady i tryb działania Rady Naukowej oraz jej stałych i doraźnych organów określa Regulamin Rady przez nią uchwalony.
Z uwagi na fakt, że Główny Instytut Górnictwa – Państwowy Instytut Badawczy jako jeden z nielicznych instytutów przemysłowych, posiada pełne uprawnienia akademickie do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego w dyscyplinie inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, Rada Naukowa przeprowadza odpowiednie postępowania awansowe. Do momentu wejścia w życie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Rada przeprowadzała również postępowania o nadanie tytułu profesora, ale aktualnie obowiązujące przepisy przekazały te kompetencje wyłącznie Radzie Doskonałości Naukowej.
W tym zakresie kreuje kadry naukowe zarówno na potrzeby własne, jak też na rzecz innych jednostek badawczych, wyższych uczelni oraz przemysłu.
